به گزارش ریاح نیوز، گاتا، کچیله نون، پنجه‌کش، دَلَه دَکُرده نون، کِلانی، قالاج و کَلَن، نام هفت نان محلی استان مازندران است که از زمان‌های گذشته تا امروز در شهرهای مختلف این استان پخته می‌شود و در فهرست میراث ناملموس کشور نیز به ثبت رسیده است.
نان‌های محلی گاتا، کچیله نون، دله دَکُرده نون و پنجه‌کش به ترتیب با شماره‌های ثبت ۲۲۱۷، ۲۲۱۹، ۲۲۲۲ و ۲۲۲۳ در دی ۱۳۹۹ در فهرست ملی میراث ناملموس به ثبت رسیده رسیده است که در ادامه این گزارش به جزئیات این نان‌ها می‌پردازیم:
نان شیرینی محلی گاتا
نان شیرینی محلی گاتا نوعی نان یا شیرینی سنتی یادگار کارگران اتریشی و دانمارکی است که در سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۶ خورشیدی طبق قراردادی برای ساخت راه‌آهن به سوادکوه آمده بودند و در آن زمان روستاییان منطقه ارتباط بسیار خوبی با آن‌ها برقرار کردند و به سبب همین ارتباط پخت این نوع شیرینی را یاد گرفتند و تاکنون هم یاد آن ایام را زنده نگه داشته‌اند و پخت این نان را همچنان در تمام فصول و مناسبت‌ها انجام می‌دهند.
برای پخت این نوع نان شیرینی از آرد، شکر، زنجبیل، تخم مرغ، آب و کره حیوانی استفاده می‌شود.
از آنجا که این نوع نان شیرینی از ماندگاری بسیار بالایی برخوردار است، اهالی منطقه از زمان قدیم تاکنون، برای توشه راه در فصل ییلاق و قشلاق، این نوع نان را به مقدار فراوان می‌پزند، چراکه گاتا مدت زمان بسیار طولانی، سالم می‌ماند و قابل استفاده است.
نان قندی کچیله نون
نان قندی کچیله نون keĉile non نوعی نان شیرینی محلی، به شکل مربع یا لوزی در ابعادی به اندازه کف دست یا کوچک‌تر است که خمیر آن از آرد به همراه شکر، روغن، شیر، تخم‌مرغ و زردچوبه درست می‌شود و وقتی خمیر وَر آمد، آن را به صورت قطعات کوچک و اشکال مختلف درمی‌آورند و سپس در تنور می‌پزند.
کچیله نون یا چایی نون مازندرانی برای مصارف عمومی تهیه نمی‌شود و بیشتر به عنوان نانی تشریفاتی همچنین برای نگهداری طولانی‌مدت به‌ویژه برای مسافرت، برای چوپانان و گالش‌ها پخته و مصرف می‌شود.
نان محلی پنجه‌کش
نان محلی پنجه‌کش از معروف‌ترین نان مصرفی در روستاها و ییلاق‌های مازندران است که با وجود فراموش شدن نان‌های دیگر و گسترش نانوایی‌های صنعتی یا وسایل پخت جدیدتر، هنوز هم در بسیاری از نقاط این استان می‌توان شاهد پخت و مصرف آن بود.
برای پختن این نان ابتدا باید خمیر تهیه کنند و برای تهیه خمیر از آرد گندم استفاده می‌شود؛ روش تهیه خمیر نان به این صورت است که ابتدا مقداری آرد را در داخل ظرفی می‌ریزند و سپس کمی آب و مقدار معینی مایه نان (مخمر) به آن اضافه می‌کنند و پس از مخلوط کردن آرد و آب و حالت گرفتن خمیر، آن را با دست آن‌قدر ورز می‌دهند تا خمیر به شکل مورد نظر برسد، همچنین میزان این خمیر بر اساس تعداد افراد خانه یا مصرف روزانه تعیین می‌شود. پس از این مرحله، روی خمیر را با پوشش گرمی همچون گِلِج یا پتو می‌پوشانند و در کنار می‌گذارند تا خمیر خوب ور بیاید. بعد از گذشت ساعتی که خمیر آماده پختن شد، تنور را آتش می‌کنند و نان می‌پزند.
نان پیازی، دله دَکُرده نون
دله دَکُرده نون (dele dakorde non) نوعی نان محلی به شکل گِرد است که خمیر این نوع نان از آرد، روغن، شیر و تخم مرغ تشکیل شده است.
وقتی خمیر نان آماده شد آن را به صورت قطعات کوچک و به شکل گرد درمی‌آورند، سپس داخل نان را با پیاز سرخ‌شده همراه با ادویه‌جات و سبزی‌های معطر پر می‌کنند و در تنور می‌پزند.
نان سنتی کانی یا کِلانی
نان سنتی «کِلانی» نوعی نان محلی به شکل بیضی است که خمیر آن از آرد گندم، روغن، شیر و تخم مرغ تشکیل شده است.
خمیر آن را پس از آماده شدن به قطعات کوچک و به شکل گرد درمی‌آورند، سپس داخل نان را با سبزی‌های معطر متشکل از اوجی، چغندر شیرین، رب انار ترش، مغز گردو، کدو، سیر و هویج پر می‌کنند و در تنور می‌پزند.
لازم به ذکر است که نان سنتی «کِلانی» سال ۱۴۰۰ با شماره ثبت ۲۵۷۹ ثبت ملی شده است.
همچنین جالب است بدانید که نان پیازی و نان کِلانی شباهت زیادی به فست‌فودهای امروزی دارند و به پیتزای مازندرانی معروف هستند.
نان قالاج شهرستان قائمشهر
خمیر نان قالاج به دلیل استفاده نکردن از جوش شیرین، چند ساعتی زمان نیاز دارد تا به اصطلاح وَر بیاید؛ پخت آن هم با حرارت غیرمستقیم انجام می‌شود، پس از داغ شدن تنور، شعله را کم و پخت را آغاز می‌کنند.
نان قالاج که در سال‌های جنگ جهانی دوم در کشورهای روسیه، بلغارستان، لهستان و رومانی تهیه می‌شد، به دلیل ماندگاری بالا در زمان جنگ در اختیار سربازان روس قرار می‌گرفت؛ یک زوج ارمنی برای اولین‌بار تنور این نان‌های قهوه‌ای را در کشورمان روشن کردند، اما امروز این نان تنها در قائمشهر پخته می‌شود و در واقع این نوع نان یادگار جنگ جهانی دوم در مازندران و در شهرستان قائمشهر است.
لازم به ذکر است که مهارت پخت نان قالاج شهرستان قائمشهر با شماره ۱۴۷۶ در سال ۱۳۹۶ در فهرست میراث ناملموس ثبت شده است.
پایان خبر/۱۱
