به گزارش ریاح نیوز، محمود اعتباری معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نشست علمی، آموزشی و خبری با موضوع آنتی‌بیوتیک‌ها، اظهار کرد: تجویز و مصرف منطقی داروها از مباحث بسیار مهم در حوزه دارو درمانی است. با توجه به تجویز و مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها، مقاومت میکروبی معضل مهمی است که تمام جامعه و جهان را درگیر خواهد کرد و باعث شده در مقابل باکتری‌ها ومیکروارگانیسم‌ها خلع سلاح شویم.
معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح کرد: هزینه فراوانی را باید متقبل شویم تا بتوانیم داروهای جدید ضدمیکروبی ایجاد کنیم، با توجه به بحث‌های خود درمانی و عدم تکمیل دوره درمان، عدم استفاده از دانش تخصصی پزشکان تجویزکننده داروها و داروسازانی که مشاوره لازم را به مردم می‌دهند، دارو را به دلیل مقاومت میکروبی از دست می‌دهیم.
وی افزود: به دلیل اهمیت بحث مقاومت میکروبی توسط سازمان بهداشت جهانی، هفته آگاه‌سازی درخصوص داروهای آنتی‌میکروبیال با شعار «همه با هم برای پیشگیری از مقاومت داروهای ضدمیکروبی»معرفی شده است تا آگاهی‌رسانی لازم به مردم صورت گیرد.
وی خاطرنشان کرد: به ترتیب روز جمعه؛ به عنوان روز مسئولیت همگانی و مشارکت اجتماعی با رویکرد یکپارچه برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی، روز شنبه؛ آموزش و افزایش آگاهی و فرهنگ‌سازی برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی، روز یکشنبه؛ رسالت رسانه برای حفظ اثربخشی داروهای ضد میکروبی، روز دوشنبه؛ دامپزشکی و مصرف مسئولانه برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی، روز سه شنبه؛ محیط زیست و مدیریت پسماند برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی، روز چهارشنبه؛ ارائه مسئولانه خدمات سلامت و مدیریت مصرف برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی و روز پنجشنبه؛ پژوهش و فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی نام‌گذاری شده است.
اعتباری با اشاره به رسالت رسانه‌ها برای حفظ اثربخشی داروهای ضدمیکروبی، ادامه داد: اگر آموزش همگانی وجود نداشته باشد، اگر ارتقای فرهنگ مصرف دارو توسط رسانه‌ها اتفاق نیفتد، به طور قطع تیم درمانی موفق نخواهد بود.
معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه در حال حاضر شاهد خوددرمانی توسط مردم هستیم، گفت: داروها به‌طورکامل توسط بیمار مصرف نمی‌شود و داروها را برای دوره بعدی که بیمار می‌شوند، کنار می‌گذارند و از مشورت همه به جز مشورت پزشک و داروساز استفاده می‌کنند.
با توجه به تبعات خوددرمانی برای حوزه دارودرمانی، این اقدامات هزینه فراوانی را به سیستم درمانی تحمیل می‌کند، از این رو باید اقدامات لازم انجام گیرد تا در مقابل میکروارگانیسم‌ها خلع سلاح نشویم.
اعتباری ادامه داد: میکرو اگانیسم‌ها راه‌های مختلفی دارند تا حیات خود را حفظ کنند، با روش‌های غیرمعمول و غیرمنطقی مصرف دارو این کمک را به میکروارگانیسم می‌کنیم تا بتواند حیات خود را ادامه دهد، البته گاهی سویه‌های جدیدی ایجاد می‌شود که به داروهای قبلی نیز پاسخ نمی‌دهد.
وی افزود: با عفونت‌هایی روبه‌رو هستیم که توسط ویروس‌ها و باکتری‌ها ایجاد می‌شود، به عنوان مثال بیماری‌هایی مانند کرونا، آنفلوانزا و سرماخوردگی، بیماری‌های ویروسی هستند، همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدمیکروبی مانند آزیترومایسین، سفیکسیم و آموکسی‌سیلین از داروهای پرمصرف خوددرمانی هستند، آموکسی‌سیلین از جمله داروهایی است که بسیار پر مصرف است.
معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: داروهای آنتی‌میکروبیال روی ویروس‌ها اثر ندارند، اما روی باکتری‌ها مؤثر است؛ بسیاری مواقع وقتی بیمار به عفونت مبتلا می‌شود، دارویی مصرف می‌کند که برای وی مفید نیست و تنها عوارض آن را تجربه می‌کند، از این رو باعث می‌شود، دارو مقابل باکتری‌ها مقاوم شود و نه تنها از مصرف آن دارو سودی برده نشود، بلکه مقاومت دارویی ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه باکتری‌ها، عفونت‌های مختلفی ازجمله عفونت‌های تنفسی، دستگاه گوارش و مجاری ادراری ایجاد می‌کنند، تصریح کرد: ویروس‌ها و باکتری‌ها جزو میکروارگانیسم‌ها هستند که باید داروی صحیحی برای آن‌ها تجویز شود، ویروس‌ها و باکتری‌ها هر کدام داروی خاص خود را دارد، از این رو باید خود را در اختیار فرد متخصص قرار دهیم. اینکه افراد با جست‌وجو در اینترنت و بر اساس اطلاعات ناقص اقدام به خوددرمانی می‌کنند، نادرست است، برای هر اقدامی باید به متخصص مربوطه مراجعه کرد.
اعتباری اظهار کرد: درصد مالیات ارزش افزوده روی مواد اولیه وارداتی در گذشته ۹ درصد بوده و اکنون به یک درصد رسیده است، از این رو باعث شد مواد اولیه و تسهیلات اقتصادی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد و تولیدات افزایش یابد، همچنین با توجه به کمبود دارو بخشی از طریق واردات تأمین شد.
در حال حاضر وضعیت تأمین و توزیع آنتی‌بیوتیک در داروخانه‌ها مطلوب است، البته به این معنا نیست که داروخانه‌ها به میزان کافی دارو ذخیره کردند، بلکه به این معنا است که موردی را به دلیل نداشتن آنتی‌بیوتیک رد نمی‌کنند.
معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به فروش سایر داروها همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها، گفت: این اقدام در حوزه درمان سبد فروشی نام دارد که یعنی اگر دارویی خریداری شود باید در مقابل داروی دیگر که توزیع کننده عنوان می‌کند، خریداری شود ؛ این اقدام غیرقانونی است و با شرکت‌های پخش که اقدام به این کار کردند، برخورد کردیم.
وی افزود: در بحث کمبودهای دارویی، بحثی به عنوان پلن دارویی داریم، یعنی مشخص می‌شود سهمیه هر داروخانه چقدر است، در این سهمیه دارویی، عنوانی به نام سبدفروشی نداریم، یعنی شرکت‌های دارویی موظف هستند میزان دارویی که اعلام شده را در اختیار داروخانه قرار دهد، اگر داروخانه متقاضی تعداد بیشتری بود با آن شرکت وارد مذاکره می‌شود که چگونه سهمیه بیشتری دریافت کند.
اعتباری با بیان اینکه در بحث تولید دارو استاندارد لازم وجود دارد، گفت: استاندارد احداث کارخانه داروسازی بسیار سخت‌گیرانه است، بحث تولید دارو از جمله مواد اولیه، خلوص، استاندارد، بسته‌بندی، شیشه و شرایط نگهداری تحت کنترل است و مسئول فنی و ناظر سازمان و معاونت غذا و دارو بر آن نظارت می‌کند. تولید آنتی‌بیوتیک جدید نیازمند تحقیق و توسعه کارخانه‌های داروسازی و دانشگاه‌ها است، تا داروی جدید که نسبت به آن مقاومتی دیده نشده، مؤثرتر، دارای عوارض کمتر و با همراهی بیشتر بیمار مواجه است، معرفی شود.
معاون سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه استاندارد در حوزه دارو دقیق و حدود ۹۹.۹ درصدی است، خاطرنشان کرد: از این رو خاطر تمام مردم از این جهت آسوده باشد. دارو به لحاظ کیفیت و قیمت در تمام داروخانه‌های سراسر کشور یکسان است، اگر به بیماری گفته شود که این نسخه را از داروخانه مشخص تهیه کند باید به این موضوع شک کرد.
اعتباری با اشاره به کمبود دارو برای بیماران خاص، افزود: با توجه به اینکه تعداد بیماران خاص مانند بیماران ام اس و پیوندی مشخص است، در زمینه تأمین داروهای خاص برنامه‌ریزی وجود دارد، از این رو داروها در حال تهیه بوده و این در حالی است که گاهی اختلالاتی ایجاد می‌شود.
وی افزود: فرآورده تولید داخل قلم انسولین وجود دارد، اما کمبود آن مربوط به برند خاص بوده که اکنون تأمین شده و تغییر قیمت داشته است که توسط بیمه پوشش داده می‌شود. دارویی مانند انسولین بدون نسخه در اختیار بیمار قرار نمی‌گیرد و حتی فرد نمی‌تواند تقاضای دارو به صوت آزاد داشته باشد، زیرا داروخانه موظف است، داروها را در سامانه‌های مربوطه ثبت کند.
وی با بیان اینکه در زمانی که با کمبود دارو مواجه باشیم، عده‌ای فرآورده را به صورت قاچاق و تقلبی عرضه می‌کنند، اظهار داشت: لازم است به مردم گفت که فرآورده را خارج از سیستم درمانی تهیه نکنند، زیرا قابل اعتماد نیست، اما اگر مواردی توسط مردم مشاهده شد، باید به سامانه ۱۹۰ گزارش شود که در معاونت درمان با این موضوع برخورد می‌شود.
اعتباری نیز گفت: تمام مؤلفه‌های تهیه و تولید دارو در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیست، دارو نیازمند ارز، نقدینگی و سیستم‌های مهندسی است، در حال حاضر تکنولوژی تولید دارو به خارج وابسته است، فعالیت سامانه‌ها و زیرساخت فناوری اطلاعات باید فراهم باشد، از این رو تلاش می‌کنیم مشکلی در این راستا وجود نداشته باشد.
رسول سلطانی متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی نیز با اشاره به تجویز غیرمنطقی دارو به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، اظهار کرد: بر اساس کمیته بررسی نسخه‌ها، مصرف غیر منطقی آنتی‌بیوتیک در کشور بسیار بالا بوده، به گونه‌ای که مصرف آن در کشور ۱۶ برابر استاندارد جهانی است.
چند عامل بیمار، پزشک، داروساز و محیط کار در تجویز غیرمنطقی داروها به ویژه آنتی‌بیوتیک دخیل هستند، بسیاری از بیماران این باور غلط را در خصوص آنتی‌بیوتیک و تأثیرات آن دارند که برای سرماخوردگی و بیماری‌های ویروسی ضروری است، همچنین بیماران معتقد هستند تا زمانی که آنتی‌بیوتیک مصرف نکنند درمان برای آن‌ها رخ نمی‌دهد که این باور نادرست است.
متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی تصریح کرد: زمانی آموکسی سیلین که امروز بی‌ارزش است، بهترین درمان برای عفونت ریه بود، از این رو نیاز است که در خصوص مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و بیماری‌های عفونی شایع، اطلاعات پزشک به روز باشد، این در حالی است که عده‌ای از پزشکان به دلایل مختلف به این موضوع اهمیت نمی‌دهند.
وی بیان کرد: زمانی که اطلاعات کافی و به روز در خصوص تجویز آنتی‌بیوتیک و بیماری‌های عفونی وجود نداشته باشد، تجویز غیرمنطقی را بیشتر شاهد خواهیم بود، به عنوان مثال در علم پزشکی مسئله غیرمعمولی است که برای عفونت پوستی ساده، سفیکسیم تجویز شود، زیرا سفیکسیم برای این عفونت مؤثر نیست، از این رو علم پزشک در تجویز منطقی دارو به ویژه آنتی‌بیوتیک حائز اهمیت است.
سلطانی با بیان اینکه در حال حاضر که عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا شایع شده است بسیاری از بیماران برای تهیه آنتی‌بیوتیک و مصرف خودسرانه به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند، افزود: این در حالی است که بسیاری از دارخانه‌ها آنتی‌بیوتیک مورد نیاز را در اختیار بیمار قرار می‌دهند که اقدام نادرستی است.
وی نیز گفت: آنتی‌بیوتیک داروی ارزشمند و حیاتی است و مصرف بی‌رویه آن مقاومت دارویی ایجاد می‌کند که مساوی با مرگ و میر بالا و عوارض فراوان است. امروزه جهان با چالش بزرگ افزایش مقاومت میکروبی به دلیل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک مواجه است و مسلم است که کشورهای در حال توسعه با این چالش بیشتر مواجه هستند، زیرا شیوع مصرف بی‌رویه بالاتر است، بنابراین باید مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک مورد بررسی قرار گیرد. از این رو از داروسازان می‌خواهیم به داروهای بدون نسخه به ویژه آنتی بیوتیک‌ها بیشتر توجه کنند و آن‌ها را به بیمار ارائه ندهند.
متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی اظهار کرد: یکی از چالش‌های بزرگ امروز که مراجع ذیصلاح باید به آن بپردازند، بعضی از درمانگاه‌ها به ویژه خیریه‌ها بوده که بسیار شلوغ است و حجم کاری پزشکان بالا است.
سلطانی افزود: بسیاری از بیماری‌های شایع در جامعه به ویژه در فصول سرد سال، بیماری‌ها ویروسی هستند که نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند و روی ویروس مؤثر نیستند، آنتی بیوتیک‌هایی مانند آموکسی سیلین، سفیکسیم، آزیترومایسین ضد باکتری هستند نه ضد ویروس، اینکه برای درمان سرماخوردگی نیاز به پنی‌سیلین بوده، باور غلطی است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از افراد به صورت خودسرانه برای درمان گلودرد آنتی‌بیوتیک تهیه می‌کنند، اظهار کرد: بیش از ۹۰ درصد گلودردها ویروسی هستند و نیاز به آنتی‌بیوتیک از جمله آزیترومایسین و آموکسی سیلین ندارد و تنها نیازمند داروهایی مانند آبنبات سرد، ایبوپروفن و قرقره محلول ضددرد است. از این رو می‌توان به بیماران توصیه کرد که چهار روز اول بیماری در صورتی که آبریزش دارند، استراحت و از دهان‌شویه بنزیدامین استفاده کنند و انتظار بهبود سریع نداشته باشند، اگر بیماری گلو درد، بدون آبریزش و درد بدن داشت و بیش از سه روز بیماری وی به طول انجامید به پزشک مراجعه کند، زیرا احتمال باکتریایی بودن بیماری وجود دارد. اکنون با مصرف خودسرانه و فراوان آزیترومایسین توسط بیماران مواجه هستیم، این در حالی است که مصرف این داروها دارای عارضه آریتمی قلبی و مرگ ناشی از آن است، همچنین به دلیل عارضه فراوان با دیگر داروها در تداخل است و زمانی که کنار دیگر داروها مورد استفاده قرار گیرد ریسک عارضه قلبی و مرگ افزایش می‌یابد.
متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی گفت: با نگاه کلی درمی‌یابیم که آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای ایمنی نیستند و گاهی عوارض جدی و خطرناکی دارند، برخی از آنتی‌بیوتیک‌هایی که به وفور مصرف می‌شود دارای عارضه قلبی هستند و حتی مرگ و میر ناشی از مصرف آن‌ها مشاهده شده است.
سلطانی با بیان اینکه داروهای ضد تهوع و گوارشی که بسیاری از بیماران به صورت مداوم از آن‌ها استفاده می‌کنند با آزیترومایسین تداخل دارویی دارد، خاطرنشان کرد: بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها فرد را دچار اسهال می‌کنند البته اسهال عارضه شایع در آنتی‌بیوتیک است اما برخی از اسهال‌ها آنتی‌بیوتیکی چون میکروبی هستند، می‌تواند خطرناک و کشنده باشد که نمونه آن مصرف آنتی‌بیوتیک کلیندامایسین است.
وی گفت: برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها که برای عفونت ادراری مصرف می‌شود و بیمار با شک به اینکه عفونت ادراری دارد اقدام به مصرف این آنتی‌بیوتیک می‌کند، دارای عارضه پارگی تاندون مفصل است و زمانی که بیمار اقدام به مصرف این دارو می‌کند درد مفصلی را در بدن خود احساس می‌کند، این در حالی است که این درد عادی نیست و ناشی از التهاب مفصلی و تاندون‌های مفصلی است که منجر به پارگی می‌شود.
متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی اظهار کرد: برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها که به طور مداوم توسط کودکان یا بزرگسالان مصرف می‌شود دارای عارضه تشنج است، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند داروی کوتریموکسازول که بسیاری از افراد به صورت خودسرانه برای عفونت ادراری تهیه می‌کنند دارای عارضه پوستی وخیم است، عفونت‌های پوستی که می‌تواند تمام بدن را درگیر کند.
وی با بیان اینکه بیمار باید بداند بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها در برخی موارد مؤثر نیست، گفت: به عنوان مثال آنتی‌بیوتیک‌های موضعی برای زخم‌های غیرعفونی ضرورتی ندارد، بیماری که دچار زخم پوستی می‌شود صرفاً نیاز به مراقبت از زخم (شست‌وشو و پانسمان) دارد، اینکه هر بیماری که دچار زخم می‌شود، از پماد تتراسایکلین یا موپیروسین استفاده که تنها مقاومت میکروبی ایجاد می‌کند و ممکن است زخم عفونی شود، اگر مراقبت زخم به درستی انجام شود زخم عفونی نمی‌شود.
سلطانی گفت: بسیاری از بیماران زمانی که گرد و غبار در چشمشان می‌رود برای تهیه سیپروفلوکساسین و سولفاستامید چشمی به داروخانه مراجعه می‌کنند، این در حالی است که قطره‌ها یا آنتی‌بیوتیک چشمی برای بسیاری از مشکلات شایع چشمی ضروری نیستند، چشمی که با گرد و غبار آلوده شده با شست‌وشوی چشم با محلول مخصوص برطرف می‌شود، آنتی‌بیوتیک‌های چشمی تنها برای عفونت‌های چشمی هستند که تشخیص آن با چشم پزشک است.
وی با اشاره به اینکه زمانی که برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز شد باید دوره درمان کامل شود، افزود: مدت درمان و کامل کردن دوره درمان برای آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است، زیرا کامل نکردن دوره درمان نه تنها عفونت را ریشه‌کن نمی‌کند منجر به عود مجدد عفونت می‌شود، بلکه مقاومت را بالا می‌برد.
متخصص داروسازی بالینی با گرایش آنتی‌بیوتیک درمانی نیز گفت: مدت و میزان دوز دارو باید بر اساس تجویز پزشک به درستی مصرف شود در غیر این صورت منجر به مقاومت میکروبی می‌شود، اگر قرار است آموکسی سیلین هشت ساعت یک بار مصرف شود، مصرف آن یک بار در روز عملکردی ندارد و تنها منجر به عود بیماری و افزایش مقاومت میکروبی می‌شود.
انتهای خبر/م ک/
