به گزارش ریاح نیوز، مراکز پژوهشی، نقش مهمی در توسعه علمی و فناوری کشورها دارند. توجه به سیاست‌های جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت‌علمی این مراکز می‌تواند تأثیر مستقیم بر تولید علم و پیشرفت فناوری داشته باشد. نحوه جذب و ارتقای اعضای هیئت‌علمی همواره یک مسئله چالش‌برانگیز بوده و در نظام‌های آموزش عالی مختلف به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. دلیل اصلی این چالش‌ها، دیدگاهها و شیوه‌های متفاوت ذینفعان در این زمینه است که منجر به تدوین دستورالعمل‌ها و اولویت‌های متنوعی می‌شود.
در بسیاری از کشورهای دنیا، معیارهای جذب و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی براساس نظام‌های آموزشی متفاوت تنظیم می‌شوند. به عنوان مثال، در ایالات متحده آمریکا، آیین‌نامه‌های ارتقاء به صورت غیرمتمرکز و مختص هر دانشگاه تدوین می‌شود. در دانشگاه استنفورد، معیارهای ارتقاء شامل آموزش، پژوهش و خدمات اجرایی است. این در حالی است که در کشورهای با نظام آموزش عالی متمرکز مانند چین، معیارهای ارتقاء به شدت تحت تأثیر سیاست‌های ملی قرار دارد. در ایران نیز، قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت‌علمی توسط نهادهای فرادستی تدوین می‌شوند.
سحر کوثری، استادیار گروه مطالعات آینده علم و فناوری در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با همکاری دانشگاه ملایر تحقیقی را در خصوص سیاست‌های جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت‌علمی پژوهشی در اسناد فرادستی ایران انجام داده‌اند. این تحقیق به بررسی گفته‌ها و ناگفته‌های موجود در این اسناد پرداخته است.
در این مطالعه، تمامی اسناد فرادستی مربوط به جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت‌علمی پژوهشی بررسی و تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. در ابتدا، محققان گفته‌های آشکار در این اسناد را دسته‌بندی کرده و سپس به ناگفته‌ها و نکات پنهان در این اسناد پرداختند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که سیاست‌های جذب و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی پژوهشی در ایران نیاز به بازنگری دارند. این یافته‌ها به دو دسته کلی تقسیم شده‌اند: گفته‌ها و ناگفته‌های موجود در اسناد. بررسی این دو دسته، چالش‌ها و مشکلات موجود در سیاست‌های فعلی را آشکار کرد.
نتیجه‌گیری این پژوهش نشان می‌دهد که نمی‌توان یک رویه یکنواخت و ثابت را برای نظام جذب و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی پژوهشی و دانشگاهی اعمال کرد. تفاوت‌های مأموریتی بین مراکز پژوهشی و دانشگاهی باید مورد توجه قرار گیرد و سیاست‌ها بر این اساس تنظیم شوند.
این پژوهش بر اهمیت توجه به مأموریت و وظایف هر مرکز پژوهشی در جذب و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی تأکید دارد. به عنوان مثال، سیاست‌های جذب در مراکز پژوهشی بنیادی باید با توجه به فعالیت‌های پژوهشی و مقالات علمی مرتبط با آن‌ها تنظیم شود. همچنین، در مراکز پژوهش و فناوری، معیارهایی مانند ثبت اختراعات و نوآوری‌ها باید در نظر گرفته شود.
پژوهش همچنین بر اهمیت تدوین نظام ارتقاء متناسب با مأموریت و تخصص هر مرکز پژوهشی تأکید دارد. به عنوان مثال، شاخص‌های ارتقاء اعضای هیئت‌علمی باید بر اساس میزان حل مسائل و مشکلات ملی و منطقه‌ای تنظیم شوند. در این راستا، امتیازهای جبرانی برای فعالیت‌های آموزشی در نظر گرفته شده است تا اعضای هیئت‌علمی پژوهشی بتوانند امتیازات پژوهشی خود را جبران کنند.
به علاوه بر اساس این تحقیق، امتیازدهی به مقالات و ارزیابی اعتبار طرح‌های پژوهشی باید بر اساس نوع مراکز پژوهشی مانند مؤسسات علمی بنیادی، فناورانه، مسئله‌محور و اتاق‌های فکر صورت گیرد. این اقدامات می‌توانند به بهبود کیفیت و کارایی اعضای هیئت‌علمی پژوهشی کمک کنند و نقش آن‌ها را در تحقق مأموریت‌های مراکز پژوهشی تقویت کنند.
این پژوهش به سیاست‌گذاران و مدیران نظام آموزش عالی کمک می کند تا سیاست‌های مؤثرتری در جذب و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی پژوهشی تدوین و اجرا کنند. این امر می‌تواند به بهبود شرایط کار و توسعه مراکز پژوهشی کشور منجر شود و در نهایت، کیفیت و کارایی این مراکز را افزایش دهد.
با توجه به اهمیت اعضای هیئت‌علمی به عنوان سرمایه‌های مهم مراکز پژوهشی و دانشگاهی، توجه به این سیاست‌ها برای دستیابی به اهداف علمی و فناوری کشور ضروری است.
گفتنی است، نتایج مطالعه فوق در مجله «آموزش عالی ایران» منتشر شده است. این مجله به بررسی موضوعات مرتبط با آموزش عالی و سیاست‌های علمی می‌پردازد و وابستگی سازمانی آن به انجمن آموزش عالی ایران است.
پایان خبر/۱۱
